Tuesday, October 7, 2014

धर्म परिवर्तन सम्बन्धी तीतो यथार्थ

आज मलाई मैले देख्दै आएको एउटा यथार्थको बारेमा बोल्न मन लाग्यो ।
यो देश सबैको साझा थलो हो र यहाँका सबै नागरिकलाई आफ्नो स्वतन्त्र जीवन जिउने अधिकार छ । अरूलाई असर नपर्ने गरि आफ्नो स्वतन्त्रता उपभोग गर्न सबैले पाउँछ । उसले आस्था अनुसारको धर्मका गतिविधि पनि स्वतन्त्र रूपमा गर्न पाउँछ । त्यसैले, हरेक व्यक्तिले कुनै पनि धर्म अपनाउन सक्छ । नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ का अनुसार धारा २३ मा भनिएको छ “(१) प्रत्येक व्यक्तिलाई प्रचलित सामाजिक एवं सांस्कृतिक परम्पराको मर्यादा राखी परापूर्वदेखि चली आएको आफ्नो धर्मको अवलम्बन, अभ्यास र संरक्षण गर्ने हक हुनेछ । तर कसैले कसैको धर्म परिवर्तन गराउन पाउने छैन र एक अर्काको धर्ममा खलल पार्ने गरि कुनै काम, व्यवहार गर्न पाइने छैन ।”
तर हाल आएर नेपालमा विभिन्न प्रलोभन देखाइ, नभएको कुरा भनेर धर्म परिवर्तन गराउने गरेको पाइन्छ । यसमा प्रलोभनमा पर्ने र यस्ता झुट्टा कुरा पत्याउने मा गरिबी र अशिक्षा प्रमुख कारण देखिन्छन् । जस्तै एउटा कार्यक्रममा म आफैले सुनेको एकजना धर्म परिवर्तन गरेका मान्छेको कुरा “म हिन्दू बाट आएको मान्छे, म एकदमै बिरामी भए र मैले डाक्टरलाई देखाउँदा पनि मेरो रोग निको भएन, अनि मैले हनुमानको पूजा गरेँ, सत्यनारायणको पूजा गरेँ, शुक्रवार शुक्रवार ब्रत बसेँ तर मेरो रोग निको भएन, पछि मलाइ एक जनाले येशुमा विश्वास गर सबै ठीक हुन्छ भने अनि मैले येशुमा विश्वास गरेँ र गिर्जाघर जान थालेँ तब मेरो रोग निको भयो ।” यस्ता वाइहात झूट कुरा सिकाएर धर्म परिवर्तन गराउने लाइ के भन्ने । नत सत्यनारायणको पुजाले रोग निको हुन्छ नत यशुको भक्तिलेनै । म विज्ञानको विद्यार्थी भएकोले यस्ता अन्ध विश्वासी कुरा सुन्दा उदेग् लाग्छ तर ती गरिब अनपढको त के कुरा गरौं ।
अनि अर्को कुरा नेपालमा रहेको छुवाछूतको फाइदा उठाएर हाम्रो धर्ममा त छुवाछूत हुँदैन त्यसैले येशुमा भक्ति गर्नुहोस् तपाइको धर्म छोड्नुहोस् भनि धर्म परिवर्तन गराउने गरिएको छ । अहिलेको एकाइसँग शताब्दीमा कसले भन्छ छुवाछूत गर्नु पर्छ भनेर । नेपालको मुलुकी ऐनले छुवाछूत लाइ बन्देज गरेको छ । यसरी धर्म परिवर्तन गर्नेहरूमा कथित दलित समुदायका व्यक्तिहरु छन ।
हरेक घर घरमा गएर सुसमाचार सुनाउने भन्दै पर्चा र धर्म ग्रन्थहरू बाँढ्ने र अन्य प्रलोभन देखाउने गरिन्छ । यसरी धर्म परिवर्तन गर्नेहरूमा आफ्नो धर्म प्रति त्यति लगाब नभएका र अन्ध विश्वासि कुरा पत्याउने र अरूको लहडमा बग्नेहरू छन् । यसमा प्राय मंगोल जातिका मान्छे हरू छन् ।
अर्का थरीमा धर्म परिवर्तन गरेपछि प्रत्यक्ष फाइदा हुने हुनाले आफ्नो धर्म परिवर्तन गर्छन् । यसरी धर्म परिवर्तन गर्नेहरूमा केही उपल्लो जात भनिनेहरु र केहि सम्भ्रान्त परिवारका व्यक्तिहरू पर्छन् ।
हरेक जनगणनामा इसाईहरूको संख्या बढिरहेको ले नेपालमा धर्म परिवर्तन गर्नेहरू बढिरहेका छन् भन्न सकिन्छ । नेपाल सरकारको जनसंख्या रिपोर्ट २०११ (हेर्नुहोसhttp://www.mohp.gov.np/english/files/new_publications/Nepal%20Population%20Report%202011.pdf) अनुसार १९८१ मा इसाईहरूको संख्या ०.०३% थियो, १९९१ मा त्यो बढेर ०.१७% भयो भने २००१ मा ०.४५% र अहिले २०११ को जनगणना (हेर्नुहोस http://cbs.gov.np/wp-content/uploads/2012/11/National%20Report.pdf) अनुसार यो संख्या बढेर १.४% पुगेको छ र यो अझ बढ्दै जाने देखिन्छ ।
संस्कार र संस्कृतिले म कुनै धार्मिक आस्था भएको परिवारमा जन्मे र हुर्के होला त्यसैले मैले त्यसको संस्कृति र सामाजिक रीतिरिवाज अपनाउँछु होला तर म विज्ञानको विद्यार्थी भएकोले म तथ्य र प्रमाण नभएका अन्ध विश्वासका पछि लग्दिन । तर म यसरी धर्म परिवर्तन गराउँदै हिँड्नु अत्यन्त गलत भइरहेको देख्छु ।
यसरी धर्म परिवर्तन गर्न लगाउने हरू लाई कानुन लाग्छ कि लाग्दैन ? नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ को धारा २३ ‍अनुसार धर्म परिवर्तन गराउनु लाइ अपराध मानिन्छ र दण्डनीय छ । यसरी खुलेआम धर्म परिवर्तन गराउँदै हिँड्दा राज्य के हेर्दै छ । के युरोपियन युनियनका दाता हरू रिसाउलान् र आर्थिक सहयोग बन्द गर्लान् भनेर हो ? नत्र यसरी खुलेआम धर्म परिवर्तन गराउँदै हिँड्न दिने हो भने संविधान र ऐनमा धर्म परिवर्तन गराउन पाउने कानुनी प्रावधान राख्नु पर्यो ।